Zaproszenie
Na
organizowanym sympozjum połączonych Sekcji Antropologii Społecznej i Socjologii
Sztuki PTS chcemy zadać pytanie o to, na ile i w jaki sposób praktyki kulturowe/artystyczne
stają się tym, co wyraża różnice i sprawia wrażenie, że „oni” są inni i
obcy, a co i jak powoduje, że poprzez sztukę możemy „ich” zobaczyć, odkryć nasze
podobieństwo i wspólnotę. Sztuka posłuży nam jako forma komunikacji, "system
wczesnego ostrzegania", ważny detektor zjawisk społecznych i źródło rozwiązań. Sztuka jest w naszym ujęciu szansą, bo
pozwala na ograniczoną dezorganizację i eksperymentowanie, jest ładunkiem
energii i odwagi, szczególnym przywilejem i wyjątkowym środkiem działania.
Chcemy także zwrócić uwagę na poważny problem wykorzystywania kultury/sztuki do
tworzenia i zaostrzania podziałów między ludźmi.
Goście
Paweł Możdżyński ISNS UW
Tomasz Rakowski IEiAK UW
Anna Kawalec IK KUL
Dawid Marszewski UA w Poznaniu
Organizatorzy
Sekcja Antropologii
Społecznej i Sekcja Socjologii Sztuki PTS
Oddział Lubelski PTS
Instytut Socjologii UMCS
Instytut Stosowanych Nauk
Społecznych UW
Galeria Labirynt w Lublinie
Problematyka sympozjum
Antropologia
sztuki tradycyjnie specjalizuje się w badaniu wytworów społeczności „dalekich”,
obejmując swoim zainteresowaniem zarówno formy estetyczne o symbolicznym
znaczeniu dla określonych rytuałów i wierzeń (figury, rzeźby, maski, stroje,
tańce, malunki), jak i te, które spełniają swoje funkcje w praktycznym życiu
codziennym (tkaniny, kosze, dzbany, broń) lub łączą jedno z drugim. Obejmuje
także ludzkie ciało jako obiekt artystycznego zdobienia. Sztuka tych
społeczności nie występuje jako oddzielna instytucja, lecz jest ściśle włączona
w całość życia wspólnoty i może być wskaźnikiem zmian w niej zachodzących, a
także probierzem jej otwartości na odmienne systemy społeczne i kulturowe.
Antropolodzy
są szczególnie predysponowani do tego, aby badać związki między zjawiskami
odległymi pod względem tematów, obszarów i czasów, aby te związki pokazywać i
tłumaczyć. Początkowo sztuka była badana przez antropologów w kontekście
kolonizacji. Przedmioty artystyczne były wówczas pozyskiwane do kolekcji
muzealnych, a kolonizator zagarniał je przyzwyczajony do ujmowania ich jako
końcowych (ostatecznych) „efektów” działania, odrębnych od aktu tworzenia.
Obecnie antropolodzy uczą się ujmować inaczej praktyki kulturowe i wytwory
artystyczne, powstające zarówno w obrębie społeczności tradycyjnych, jak i w
ramach skomplikowanych społeczeństw miejskich, aby łączyć podzielone zjawiska oraz
sposoby ich rozumienia w całość. Zjawiska
artystyczne nie są zatem postrzegane wyłącznie ani głównie pod kątem estetyki,
ale jako formy aktywności zakorzenione w świecie kultury i umieszczone w
sieciach złożonych społecznych relacji.
Antropolodzy
i socjolodzy sztuki badają procesy, które prowadzą do powstawania wytworów
sztuki, przypisywania (lub odbierania) im artystycznej wartości, a potem także
sposoby ich przemieszczania, sprzedaży i ekspozycji. Punktem wyjścia jest dla
obu dyscyplin pytanie: jak to jest, że dzieło stworzone w określonej sytuacji i
dla konkretnego odbiorcy, żyje dłużej niż jego twórca i odbiorca, nie traci
swego głosu i przemawia w kompletnie innych epokach i okolicznościach? I w
jaki sposób to społeczeństwo, które je stworzyło, jest rozpoznawane w swoich
dziełach? Krytycznie ukazują kupowanie, przewożenie i eksponowanie dzieł sztuki
jako praktyki „dekulturacji” czy „dehumanizacji” oraz kontynuację praktyk
kolonialnych. Pokazują, jak dominujące kraje kapitalistyczne wywierają globalną
presję na procesy twórcze narzucając im rynkową logikę konkurencji i zarobku.
Badają także to, jak lokalne społeczności poprzez sztukę bronią swoich kultur
przed siłami zewnętrznymi przez sztukę.
Na
płaszczyźnie komunikacji wytwory sztuki i zjawiska artystyczne są spoiwem
wspólnoty, wskazują na jej wartości i postawy, sukcesy i problemy. Wyrażają jej
unikalność, ale zarazem wykraczają poza jej usytuowanie i wynikające z niego
cechy szczególne, ujmują i przekazują dalej doświadczenie ludzkie o charakterze
uniwersalnym oraz pozwalają ludziom uniwersalność swojej natury wyrazić i
przeżyć.
Zdolność
przenoszenia znaczeń między miejscami i w czasie rodzi szereg dalszych pytań w
kontekście ich specyficzności i uniwersalności, zdolności odróżniania i upodabniania
do siebie kultur i grup ludzkich. Sztuka, która wyraża kultury lokalne i narodowe,
pośredniczy w interakcjach między krajami i kulturami szerszego zasięgu. W
kontekście obecnej sytuacji w Polsce, Europie i USA szczególnego znaczenia
nabrała sprawa zamknięcia i otwarcia kulturowego w dyskusji o uchodźstwie, migracji,
zagrożeniu kultury narodu oraz obecności tzw. obcych. Chcemy zatem także zrozumieć
to, w jaki sposób praktyki kulturowe i zjawiska artystyczne mogą spełniać swoją
rolę w kontekście otwierania wspólnot na inność i na zmianę.
Proponujemy
dyskusję skupioną wokół następujących zjawisk włączania i wykluczania poprzez
sztukę i praktyki artystyczne:
·
na poziomie treści: zjawisko dyfuzji form i wzorów,
asymilacja elementów obcych, budowanie barier, uszczelnianie i ochrona przed
cudzoziemszczyzną,
·
na poziomie reprezentacji: oswajanie obcości, stereotypizacja
Obcego, orientalizacja,
·
na poziomie uczestnictwa: włączanie i wykluczanie z
uczestnictwa, tworzenie/burzenie barier wstępu, budowanie/zacieranie dystynkcji
społecznych, nowe formy uczestnictwa w kulturze,
·
na poziomie światów życia: włączanie/wyłączanie sztuki jako
praktyki kulturowej z życia, sztuka codzienna versus sztuka odświętna,
obecność/nieobecność sztuki w różnych kontekstach życia społecznego,
·
na poziomie epistemologicznym: sztuka jako źródło wiedzy
(badania oparte o sztukę, perspektywa indygeniczna) lub niewiedzy,
·
na poziomie podmiotu tworzącego: działanie artystyczne jako
działanie włączające (np. sztuka zaangażowana) lub alienujące twórcę (np. rola
artysty-samotnika), mit wyjątkowości i odrzucenia.
Zgłoszenia
Abstrakty zawierające do 300 słów prosimy przesyłać na adres
mailowy: rozne.wzory@wp.pl do dnia 20.06.2018 r.
Informacja
o przyjęciu referatów do wygłoszenia zostanie rozesłana do 30.06.2018.
Koszt uczestnictwa wynosi 100 PLN dla studentów i doktorantów oraz 150 PLN dla pozostałych uczestników, obejmuje przerwy kawowe i
materiały konferencyjne (opłata nie obejmuje dojazdów, noclegów ani wyżywienia).
Po zaakceptowaniu propozycji referatu należy dokonać wpłaty do
dnia 31.08.2018 na konto, którego
numer podamy wraz z innymi informacjami organizacyjnymi.
Komitet organizacyjny
Joanna Bielecka-Prus, IS UMCS j.bielecka.prus@gmail.com
Dorota Rancew-Sikora, IFSiD UG dorota.rs@wp.pl
Magdalena Łukasiuk, ISNS UW
Przemysław Kisiel, KS UEK
Komentarze
Prześlij komentarz